Emerytury dla celników i związane z nimi kwestie sporne

Protestujący przed resortem finansów celnicy znaleźli się tam z konkretnym postulatem, domagali się bowiem objęcia wszystkich funkcjonariuszy Służby Celnej emeryturami mundurowymi. W ich przekonaniu dyskryminująca jest propozycja ministerstwa, która zakłada, że ten typ emerytury objąłby tylko niektórych funkcjonariuszy. W proteście wzięło udział ponad tysiąc pracowników Służby Celnej opowiadających się nie tylko przeciwko samym propozycjom MF, ale również przeciwko wyrokowi TK, który zapadł w ich sprawie.

Sporne propozycje zakładają między innymi, że o emeryturze mundurowej nie byłoby mowy w przypadku pracowników obsługi kadrowej i finansowej oraz tych, którzy zajmują się logistyką. Resort finansów wychodzi z założenia, że do emerytur mundurowych mieliby prawo celnicy, którzy odpowiadają za zwalczanie przestępczości oraz ci, którzy znajdują zatrudnienie w oddziałach granicznych. Stanowisko to jest sprzeczne z postulatami samych celników. Oświadczenie MF przesłane PAP zwraca uwagę na to, że resort popiera stanowisko Trybunału Konstytucyjnego odnoszące się do zaopatrzeniowego systemu emerytalnego w przypadku funkcjonariuszy celnych. Zaakcentowało też wolę rozszerzenia zakresu podmiotowego orzeczenia tak, aby obejmowało ono również funkcjonariuszy pracujących na przejściach granicznych.

W rezultacie z emerytur mundurowych mogliby korzystać celnicy z komórek zwalczania przestępczości, oddziałów celnych granicznych i komórek dochodzeniowo-śledczych. Sławomir Siwy stojący na czele Związku Zawodowego Celnicy PL będącego organizatorem protestu zwraca uwagę na to, że decyzja o ograniczeniu emerytur byłaby dyskryminująca w stosunku do pozostałych pracowników Służby Celnej. Jego zdaniem emerytury mundurowe powinny być prawem wszystkich funkcjonariuszy.

Protestujący zwrócili też uwagę na to, że rządowe plany odnoszące się do Służby Celnej przewidywały jej wzmocnienie, tymczasem kierunek zmian jest sprzeczny z tego rodzaju deklaracjami. Marian Banaś będący szefem Służby Celnej w ministerstwie finansów zwraca jednak uwagę na to, że wyrok wydany przez TK jest jednoznaczny, gdy w grę wchodzi to, jaka grupa funkcjonariuszy może liczyć na objęcie emerytalnym systemem mundurowym. Co więcej, podkreśla, że MF i tak robi nieco więcej, gdyby bowiem trzymać się litery wyroku, prawo do emerytury mundurowej przysługiwałoby maksymalnie 2 tysiącom celników. To właśnie MF stosuje interpretację rozszerzającą włączającą do tej grupy między innymi celników pracujących na granicach, lotniskach oraz w tak zwanych grupach mobilnych. Sprawia to, że na sporne emerytury może liczyć nawet 7 tysięcy spośród 14,5 tysiąca polskich celników.

Banaś zwrócił też uwagę na brak jakichkolwiek możliwości udzielenia uprawnień mundurowych osobom, którzy przez cały czas byli zatrudnione w służbach cywilnych. W jego przekonaniu właśnie takie postępowanie nie byłoby sprawiedliwe w stosunku do pozostałych grup zawodowych, za które rząd również musi ponosić odpowiedzialność. Jednocześnie podkreślił, że do końca miesiąca resort wyda ostateczne stanowisko w tej sprawie.

Odmiennego zdania jest Edyta Biernat będąca wiceprzewodniczącą związku zawodowego Celnicy PL. W jej przekonaniu stanowisko Banasia zmienia się nieustannie, w styczniu bowiem objęcie wszystkich celników takim samym systemem emerytalnym nie było bowiem kwestią budzącą jakiekolwiek wątpliwości. Związek obawia się też, że minister finansów ma konkretny cel do zrealizowania, a celem tym jest demontaż Służby Celnej, która mogłaby zostać zastąpiona przez Krajową Administrację Skarbową, o której powstaniu mówi się w kontekście 1 stycznia 2017 roku i to mimo wykreślenia tej koncepcji przez PiS ze swojego programu. Związkowców niepokoi między innymi to, że, wbrew zapowiedziom PiS, minister nie zajął się działaniami, których celem byłoby uszczelnienie systemu podatkowego. Nadal nie ma też metod walki z marginalizacją tak szarej strefy, jak i przestępczości zorganizowanej, która działa w sferze, którą zajmuje się Służba Celna. Jednocześnie ten sam minister neguje obywatelski projekt ustawy o objęciu wszystkich pracowników Służby Celnej emeryturami mundurowymi. Celnicy zwrócili też uwagę na to, że utworzony został międzyzwiązkowy komitet protestacyjny porozumienia Związków Zawodowych Służby Celnej, w którego skład wchodzą; Federacja Związków Zawodowych Służby Celnej, Zrzeszenie ZZ Służby Celnej i ZZ Szczególnego Nadzoru Podatkowego i Akcyzy.

Jeszcze w marcu ubiegłego roku TK wskazał na trzy artykuły ustawy o emeryturach mundurowych, które nie były zgodne z konstytucją. Podkreślono, że za arbitralne i dyskryminujące można uznać między innymi zróżnicowanie sytuacji prawnej, z jakim mają do czynienia funkcjonariusze Służby Celnej. TK zwrócił też uwagę na węższe uprawnienia emerytalne celników niż te, z którymi mamy do czynienia w przypadku funkcjonariuszy Służby Granicznej i to pomimo tego, że obie służby posiadają wiele cech wspólnych takich, jak choćby podległość służbowa i wykonywanie zadań nie tylko w nielimitowanym czasie pracy, ale i trudnych warunkach. TK przypomniał jednak, że samo określenie jakiejś formacji jako mundurowej lub umundurowanej nie jest jeszcze podstawą do tego, aby uznawać, że status prawny takich fundacji i samych funkcjonariuszy musi być kształtowany w sposób identyczny lub podobny. Zwrócił jednak uwagę na to, że zadania spoczywające na barkach celników są zbliżone do tych, jakie wykonują policjanci. 

Służba Celna zajmuje się między innymi rozpoznawaniem, wykrywaniem, zapobieganiem oraz zwalczaniem określonych wykroczeń i przestępstw. Sytuacja prawna funkcjonariuszy, którzy odpowiadają za realizację wspomnianych zadań jest podobna do tej, którą mają policjanci, a ci mogą liczyć na emerytury mundurowe.